Opowieści okrutne. Aleksandra Waliszewska i symbolizm

 

„Opowieści okrutne. Aleksandra Waliszewska i symbolizm” to spojrzenie w głąb mrocznej twórczości Aleksandry Waliszewskiej i sztuki, która ją ukształtowała.

Aleksandra Waliszewska tworzy gęste narracyjnie, nasączone licznymi nawiązaniami do historii sztuki obrazy olejne, gwasze i pastele. Jej wizualne uniwersum wypełniają niepokojące, apokaliptyczne sceny. Spotkamy tu czarty, wampiry, opętane dziewczęta, spragnione krwi upiory, rycerzy (ale płci żeńskiej) na koniach – i dużo kotów. Specyficznie słowiańskie historie o upiorze (żywym trupie) mają tu swój ciąg dalszy, co pozwala widzieć Waliszewską jako artystyczną i konceptualną potomkinię sztuki przednowoczesnej i prac symbolistów późnego XIX i wczesnego XX wieku, pochodzących z regionów nordyckich, bałtyckich i wschodnioeuropejskich. Scenerią jej prac są tutejsze mokradła, mroczne leśne ostępy, zagubione autostrady, ponure przedmieścia.

Sztuka Waliszewskiej wychodzi jednak daleko poza muzealny kontekst. Artystka udostępnia swoje prace na Instagramie, jej profil obserwuje ponad 100 tysięcy osób. Rosnącą międzynarodową publiczność urzekają jej figuratywne, zanurzone w historii sztuki opowieści. Dzięki social mediom trafiają do popkultury: na okładki płyt i książek Nicka Cave'a, Chicaloyoh, Pan Total i wielu zespołów noise’owych, a także na t-shirty, tatuaże, porcelanę.

Na bogato ilustrowane Opowieści okrutne składa się odkrywcza, brawurowa interpretacja sztuki Waliszewskiej przedstawiona w eseju Alison M. Gingeras i Natalii Sielewicz oraz reprodukcje osiemdziesięciu prac artystki zestawionych z ponad pięćdziesięcioma obrazami i rzeźbami historycznymi, m.in. Wojtkiewicza, Biegasa, Čiurlionisa. Rewizjonistyczne spojrzenie na symbolizm przez pryzmat sztuki Wschodu i Północy Europy (a nie dominujących postaci artystów francuskich czy austriackich), pozwala wprowadzić do tego bogatego i nadal zbyt mało zbadanego pola kultury wizualnej szeroką publiczność.

Alison M. Gingeras jest kuratorką wystaw i autorką tekstów. Przygotowała wiele głośnych wystaw w wiodących instytucjach sztuki, m.in. w Centrum Pompidou w Paryżu (Dear Painter, Paint Me: Painting the Figure Since Late Picabia, 2002), Tate Modern w Londynie (Pop Life, 2009), MOCA Miami czy Hauser & Wirth w Nowym Jorku. Obecnie pracuje w Dallas Contemporary, w Museum of Contemporary Art w Miami oraz jako kuratorka niezależna. W 2021 roku przygotowała dwie wystawy monograficzne artystów z Polski: My Name is Maryan (MOCA Miami, wystawa poświęcona artyście urodzonemu w Nowym Sączu jako Pinkas Bursztyn) i Erna Rosenstein: Once Upon A Time (Hauser & Wirth w Nowym Jorku).

Natalia Sielewicz jest historyczką sztuki i kuratorką, pracuje w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, swoje badawcze zainteresowania (feminizm, technologia i kultura afektu) rozwija w wystawach i tekstach. Ostatnio przygotowała w MSN wystawę Agnieszka Polska. Plan Tysiącletni (2021), wcześniej m.in. głośną Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie (2019), Chuliganki (2017), patrzące na performatywność i taniec jako narzędzia kobiecego oporu czy poświęcone afektom i poetyce wyznania Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Intymność jako tekst (2017). Kuratorka i producentka licznych performansów i projekcji filmowych, członkini zespołu Solidarnego Domu Kultury „Słonecznik”.